24 czerwca 2016, o Brexit i integracji zawodowej imigrantow w UE

fot. Thad Zajdowicz

W obliczu "Brexit" i kryzysu ekonomicznego dane o wysokim odsetku bezrobocia w UE nie dziwia. Ze srednia 8,7%, stary kontynent przestal byc Eldorado. Problem w tym, ze obywatele UE korzystajacy z mobilnosci zawodowej sa o 4pkt procentowe bardziej aktywni niz obywatele danego kraju przyjmujacego. Przypadek? A moze wlasne wartosci UE o przeplywie osob i umozliwieniu pracy dla wykwalifikowanych imigrantow jednak przynosza wymierne korzysci? W Wielkiej Brytanii wspolczynniki Eurostat wygladaly jeszcze bardziej rownomiernie - z bezrobociem na poziomie 4,5%, bezrobociem 4,6% w grupie imigrantow UE i 8,5% imigrantow spoza UE. W Belgii bezrobocie wynioslo w 2015 roku 7,4%, zaobserwowano jednak inna tendencje: 10,8% to odsetek bezrobotnych z UE, a 23,9% spoza UE - i ten trend jest w Europie bardziej powszechny.

zrodlo: Eurostat 2015

Tak, rosnie przepasc miedzy ambitnymi i wyksztalconymi imigrantami a obywatelami krajow, do ktorych imigrant sie udaje. Rosnie takze, i to w duzo szybszym tempie niz kilka punktow procentowych, roznica miedzy imigratem z UE, a imigrantem spoza UE, jesli chodzi o aktywnosc na rynku pracy. W swietle danych wiekszosc krajow UE korzysta z mobilnosci imigrantow przybywajacych z innych panstw czlonkowskich duzo bardziej, niz w porownaniu do obywateli krajow spoza UE. Organ statystyczny Unii okreslil nawet, ze imigranci z UE sa bardziej zintegrowani zawodowo - wykazuja postawe aktywna, wspolpracujaca i sami szukaja wyzwan, aby byc rentownymi zawodowo. W tej grupie mniej tez dlugotrwale bezrobotnych.

zrodlo: Eurostat 2015

Pytanie wiec, czy Wielka Brytania, wychodzac z UE, miala realnie problem bezrobotnych imigrantow, kryzys plac i kryzys walutowy? Na pewno nie taki, jaki oglaszali zwolennicy "Brexitu". Bo, zgodnie z analizami kanalu ekonomicznego Bloomberg, prawdziwy kryzys ekonomiczny w UK dopiero nastapi. Spadnie poziom brytyjskiego PKB o 1 pkt procentowy do 2020 roku, niepewnosc finansowa i inflacja zmusi gospodarstwa domowe do robienia oszczednosci, drobna przedsiebiorczosc dozna najwiekszych uszczerbkow na planie finansowym. Banki majace siedzibe w UK beda mialy problem z ryzykiem finansowym na planie inwestycyjnym i kredytowym. A Bank Narodowy Anglii prawdopodobnie podniesie stopy kredytowe. Slowem - kredyty w brytyjskiej walucie beda (znow) drozsze. Zycie w UK stanie sie trudniejsze. A na planie administracyjno-politycznym byc moze dojdzie do tarc: Szkocja-Anglia i Irlandia-Anglia.

Jak w takiej sytuacji zachowa sie imigracja europejska? Czy ograniczenia w postaci pozwolenia na prace czy staranie sie o wize, pozwola imigrantom bez przeszkod wykonywac dotychczasowe zawody? Wydaje sie, ze kwestie dokumentow niewiele zmienia. To, co moze sie zmienic - to prognozowany wzrost liczby imigrantow o nieuregulowanej sytuacji. Nowa polityka imigracyjna i obostrzenia, a takze (a moze - przede wszystkim), polityka swiadczeniowa - one doprowadza imigrantow z wiekszosci panstw europejskich (Polska jest grupa najliczniejsza, obok Litwy, Lotwy, Rumunii, Wloch czy krajow polwyspu Iberyjskiego), do desperackich decyzji powrotu do ojczyzn albo zycia na krawedzi ubostwa. Jak szacuje Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, imigranci z UE, ktorzy przybyli do UK po 2012 roku, beda mieli problem z uzyskaniem swiadczen, kredytow, beda traktowani jako obywatele panstw trzecich, chyba, ze UK podpisze z konkretnymi panstwami umowy o swobodnym przeplywie osob. Tak tez beda traktowani przez panstwa UE obywatele brytyjscy, ktorzy nie maja obywatelstwa panstw, do ktorych wyemigrowali. Beda takze cierpialy kobiety - jak prognozuje polski magazyn lifestylowy w UK - Lejdiz Magazine, beda znow musialy walczyc o prawa gwarantowane w UK podczas jej pobytu w UE: ochronę w czasie ciąży, prawa pracownicze dla osób pracujących na część etatu oraz rowne place.

Realia migracyjne moga byc tez takie - pol miliona (szacowanej) emigracji polskiej w UK bedzie szukalo swojego szczescia w innych panstwa czlonkowskich. Juz teraz wielu rozglada sie za praca w Niemczech, Szwecji, Norwegii (czlonka OECD), czy Holandii (ktora swoja droga tez deliberuje przeprowadzenie referendum w sprawie przynaleznosci do UE). Zdaje sie, ze kryzys migracyjny odwroci sie z kryzysu uchodzcow i migrantow przybywajacych do Europy (skoro obrano plan przesiedlania ich do Turcji), na kryzys migracji wewnatrz UE. Czy zaburzy to obraz aktywnosci na rynku pracy, typowany przez Eurostat? A moze doprowadzi do dalszych "exitow"?

4 maja 2015, O NEETach, czyli jak dzieci emigrantow wykluczaja sie z rynku pracy

Kiedy przebywalam w Hiszpanii, w madryckim Urzedzie Pracy pracownicy nie mogli sie nadziwic, ze mam dyplom ukonczenia wyzszej uczelni. Kierownik tego biura, zazywna 40-latka poruszajaca sie na wozku inwalidzkim, skwitowala:
- Tutaj dyplom to  rzadkosc. Nie mowiac o znajomosci jezykow obcych. Nasza mlodziez nie chce sie ksztalcic i porzuca szkoly. Czesto potem nie znajduje zadnego zatrudnienia. Takie sa realia.

Wtedy wypowiedz funkcjonariuszki zrobila na mnie wrazenie. Pochodze z kraju, gdzie co czwarty obywatel zdolny do pracy ksztalci sie na studiach wyzszych. Norma jest znajomosc angielskiego, coraz wiecej osob mowi w innych jezykach. Co z tego, ze z naszymi dyplomami i tak nie mozemy znalezc pracy. A za granica, poki nie zdecydujemy sie na legalizacje dyplomu, pracujemy grubo ponizej kwalifikacji. Cos dla naszej edukacji zrobilismy, staralismy sie ksztalcic i przezylismy swoje zycie studenckie.  

Zrodlo: www.eurofund.europa.eu

Zdziwic sie wiec mozna (ja musialam wziac gleboki oddech), czytajac opis nowego zjawiska socjologicznego. NEET - Not engaged in Education, Employment, Training. Ci wspolczesni nihilisci w sensie edukacyjnym (a wierze, ze rowniez w sensie spolecznym), sa takze w Polsce. Moze i sie ksztalcili, ale wiele w swoim zyciu nie przepracowali. Zyja na utrzymaniu rodzicow, kazdy ich dzien jest w zasadzie taki sam. Zupelnie, jak w reportazu sprzed lat: "Na Balutach jeszcze Polska".

Kim jest NEET i jak nim zostac? NEET interesuje sie niczym. Prowadzi oszczedne zycie towarzyskie, bo go na nie nie stac. Przewaznie jest dzieckiem slabo wyksztalconych rodzicow, ktorzy nie pchali go do szkol (wyjatkowo we Wloszech i Estonii NEETami sa takze ci po studiach, wiec to nie zasadniczy predyktor). Bardzo czesto (az w 70%), to dziecko imigrantow, ktorzy nie mogli sobie znalezc miejsca w spoleczenstwie przyjmujacym. Klopoty zdrowotne, rozwod rodzicow, niski dochod w gospodarstwie domowym i miejsce zamieszkania poza miastem - to pozostale czynniki, ktore ksztaltuja przyszlych NEETow.

Z opisu NEET bije brak nadziei na jutro. I rzeczywiscie, jak obserwuje siedzacych cale dnie na bramkach metra mlodych chlopcow pochodzenia maghrebskiego, wiem, ze to oni w przyszlosci beda wyciagali rece do panstwa po zasilki. W Belgii co prawda nie ma az takiego zagrozenia NEETami, ale polityka panstwa nie wspiera imigrantow, co najwyzej tych, co przyjechali wczesniej i zdazyli zalozyc rodziny. A ze w rodzinach wewnetrznie nie ma parcia na prace, na wyksztalcenie czy nie ma wystarczajacych srodkow w gospodarstwie domowym na aktywizacje (kulturalna np.) mlodych ludzi - owoce takiego wychowania wysiaduja na lawkach pod swoimi blokami i czekaja na lepsze czasy.

Imigranci sa najslabszym ogniwem. Dlatego to do nich nalezy tak ksztalcenie siebie, jak i swoich dzieci. Jesli jako pierwsze pokolenie emigracji nie mamy szans na prestizowa pozycje spoleczna, wychowujmy swoje dzieci tak, aby wiedzialy, co soba reprezentuja i chcialy uczestniczyc w zyciu kraju, ktory ich przyjal. Przychodzi mi na mysl porzekadlo: czego Jas sie nie nauczy, tego Jan nie bedzie umial. Albo inne: niedaleko pada jablko od jabloni. Badzmy wiec aktywni i uczmy aktywnosci obywatelskiej swoje dzieci.

Takie beda emigracje, jakie mlodziezy chowanie.