20 maja 2016 - Polki mieszkajace w Brukseli szykuja sie na Kongres Kobiet

fot. Łukasz Kobus KobusArt

Juz za kilka dni (zapisac sie mozna jeszcze do poniedzialku, 23 maja) rozpocznie sie druga edycja Kongresu Kobiet w Brukseli. Wydarzenia dla kobiet o kobietach. Oczywiscie nie znaczy to, ze mezczyzni sa niemile widziani. Przeciwnie - beda brali udzial w dyskusjach, otworza Kongres (z Magda Sroda wystapi Michal Boni). Ale to kobiety beda mogly sie wypowiadac na wazne dla nich tematy.

Co bedzie glownym zagadnieniem tegorocznego Kongresu? Polka w Europie - bezpieczna, zdrowa, wielokulturowa. To troche parafraza Pana Przewodniczacego (mam wrazenie), o uchodzcach jako roznosicielach chorob i niebezpiecznych ideologii. Parafraza pokazujaca jednak, ze Polka moze sie dobrze w Europie odnalezc i ze nie boi sie wielokulturowosci. 

Program Kongresu to przede wszystkim panele dyskusyjne o rolach i idealach kobiet - okragly stol o uchodzctwie kobiet czy rozmowy o dzieciach ze zwiazkow mieszanych. Kogo mozemy na Kongresie posluchac? W pierwszej czesci Kongresu dyskutowac beda: Danuta Hubner, Renata Dancewicz, kolejny panel poprowadzi Sylwia Chutnik, a gosciniami beda: Wanda Nowicka czy Joanna Piotrowska z Feminoteki). Na koniec przwidziano koncert Agi Zaryan. Bedzie tez szansa posluchac dziennikarek z Le Soir i Elle, objasniajacych przyszlosc feninizmu i samych kobiet w Europie, z zaznaczeniem kontekstu belgijskiego.

fot. Łukasz Kobus KobusArt

Bardzo ciekawa inicjatywa uzupelniajaca Kongres sa tez warsztaty. Od savoir-vivre'u w biznesie, poszukiwan wyobrazen spoleczno-kulturowych kobiet po opowiesc o krzywdzacych stereotypach plciowych. A na kobiety szukajace porad prawnika, psychologa, stylistki czy pracownika kliniki leczenia nieplodnosci czekaja specjalistki w tych kilku dziedzinach.

Na Kongresie bede tez ja. Mam nadzieje, ze doloze swoje trzy grosze do dyskusji o uchodzctwie (w Saloniku Kongresu Kobiet od 15:45-17:15). Juz teraz zapraszam!

Pelny program: http://www.kongreskobiet.be/Blog/program/

17 maja 2016, elastyczna emigracja - czyli zyc po trochu wszedzie

fot. Katia Grimmer-Laversanne

Pisalam juz o elastycznej emigracji w poscie "O patrioryzmie Polakow za granica". Pora wiec na odkrycie, czym jest elastyczna emigracja.
-To zycie w swiecie - odpowiada mi znajoma, z ktora dziele sie pomyslem nazwania zjawiska digital nomadism bardziej swojsko i mniej "hipstersko".

Rzeczywiscie dzis mozliwe jest zycie troche "tu", a troche "tam", przy czym obie te wspolrzedne sa wzgledne. Mobilnosc kadr w Europie i poza nia, mozliwosc telepracy i spotkan online za pomoca mediow spolecznosciowych, szansa na znalezienie taniego mieszkania na konkretny, czasem bardzo krotki okres czasu - te wszystkie wartosci definiuja wspolczesnego nomada, ktory nie przywiazuje sie do swojego miejsca pobytu. Nie jest jednak expatem - i nie nalezy mylic tych pojec, bo w zasadzie nie ma punktow zbieznych miedzy tymi dwoma osobnikami.

Elastyczny (plynny) emigrant a expat to troche jak porownanie rycerza do monarchy. Ten pierwszy jest nastawiony na zdobywanie doswiadczen, zycie chwila i potrzebuje poczuc energie miejsca, w ktorym akurat zyje. To tlumaczy, dlaczego nie ma znaczenia ani miejsce zamieszkania, ani standard zycia. Elastyczny emigrant moze pracowac w dzungli Meksyku, na polwyspie Goa albo tropikalnej wyspie w poblizu Madagaskaru, o ile bedzie dostep do sieci komputerowej albo mozliwosc dotarcia do niej w przeciagu kilkudziesieciu minut. Ten drugi ma wysokie oczekiwania. Jego pobyt jest uzalezniony od dlugosci kontraktu lub projektu, w jaki sie angazuje, ale standard zycia ma byc na najwyzszym poziomie. W Brukseli mowimy wrecz, ze expaci zyja w swoich "Euro-bankach" i nie znaja prawdziwego zycia miasta. W istocie expat nie jest zainteresowany poznawaniem "maluczkich". Pracuje w gronie ekspertow, porusza sie po orbicie osiedli, ktore zamieszkuja jego koledzy z firmy/instytucji. Czesto nie zna jezyka lokalnego, bo pracuje w jezyku angielskim.

Elastyczny emigrant chce poznac inne kultury i podstawy jezyka, jest ciekaw ludzi i chetnie wymienia sie swoimi profesjonalnymi doswiadczeniami - dlatego korzysta raczej z przestrzeni coworking, kooperatyw mieszkaniowych (w Belgii te funkcje pelnia tez studenckie KOT-y), albo bardziej biznesowych enklaw jak projekt ROAM. W kazdym miejscu, ktore nie jest ani ciasnym mieszkaniem albo mikro-biurem, do ktorego bedzie przywiazany, ale nie dorasta tez do rozmiarow hotelu, elastyczny emigrant czuje sie dobrze. A najlepiej - w gronie takich jak on, kosmopolitow-specjalistow.

Wcale nie musi byc specjalista zwiazanym z nowymi technologiami. Moze rownie dobrze pracowac jako freelancer w branzy doradztwa biznesowego, NGO o globalnym zasiegu albo szukac doswiadczen jako poczatkujacy pisarz, artysta, tlumacz. Nie musi byc tez singlem przed 30-tka. Wiele par podrozuje po swiecie, pracujac zdalnie dla swoich klientow, ale nie przeszkadza to im w planowaniu przyszlosci. Czasem sa to tez ludzie zmeczeni byciem expatem, ktorzy szukaja bardziej "ludzkich" kontatow z innymi.   

Znajomy "kreatywny opowiadacz i copywriter" (cytuje profil Linkedin) o kilku obywatelstwach i bieglej znajomosci 6 jezykow powiedzial, ze czuje sie obywatelem tego panstwa, w ktorym placi podatki. W tym roku jest to Belgia. Kilka lat wczesniej bylo to Maroko, Argentyna i Australia. Chcialam go zapytac, do jakiego panstwa chcialby jeszcze pojechac. -Do kraju mojej mamy, Wenezueli - odpowiedzial. Ale tak kiepsko z polaczeniem sieciowym poza Caracas.

6 maja 2016, Sadiq Khan czyli syn imigrantow burmistrzem Londynu

@sadiqkhan

To troche tak, jak po wyborach parlamentarnych w Kanadzie. Nagle wszyscy pokochali nowego premiera Justina Trudeau. Za co? Za elokwencje, za "bo jest 2015", za robienie pompek i udawanie rzucania mikrofonu, za obrone "First Nations" i obietnice interwencji w ich naznaczone mizeria zycia w rezerwatach. Za mlodosc, urode, dwujezycznosc i skomponowanie gabinetu z przedstawicieli mniejszosci etnicznych i kobiet.

Ja jednak ciesze sie bardziej z wygranej innego czlowieka. Londyn zdobyl dzis Sadiq Khan. Brytyjski Pakistanczyk, Pako-Brytyjczyk, czy wreszcie (i to chyba najbardziej oddaje istote bycia dwukulturowym),  Brytyjczyk o pakistanskich korzeniach.
- To jest przyklad, ze nasza spolecznosc moze sie swietnie integrowac, jak ktos da jej taka szanse. W UK zadzialo sie cos, co jeszcze nie jest do pomyslenia w Europie - podjal moj maz, kiedy zadzwonilam pogratulowac zwyciestwa przedstawiciela jego narodu (i etni, bo Sadiq Khan jest Pasztunem).

Rzeczywiscie. Gdyby przeanalizowac udzial politykow reprezentujacych mniejszosci etniczne lub obywateli danego kraju o obcojezycznych korzeniach w innych panstwach Europy, wyglada to tak, jakby w imie poprawnosci politycznej dano glos danej mniejszosci, ale traktowano ja jako "folklor" i spychano do pudelka komunitaryzmu. Tak dzieje sie w Belgii, gdzie kilku politykow o korzeniach marokanskich i tureckich nalezacych do socjalistycznej partii PS oraz jedna poslanka pochodzenia tureckiego nalezaca do nacjonalistycznej partii Zjednoczony Sojusz Flamandzki, w zasadzie nie maja znaczacego poparcia poza swoimi spolecznosciami i zajmuje ich bardziej (w konsekwencji), zycie wlasnych krajanow w konkretnych dzielnicach niz polityka kraju jako takiego. Podobnie jest w krajach skandynawskich. Czy ktos slyszal o politykach z polskimi korzeniami? Albo o politykach o "backgroundzie" uchodzcy?

Sadiq Khan jest wiec chlubnym przykladem nie tylko mocy wlasnej spolecznosci. Ale zaufania, jakie spolecznosc jednego z najbardziej ludnych miast Europy w nim pokladla. Kim jest Sadiq Khan?  Z wyksztalcenia prawnik (ukonczyl University od North London), ma za soba imponujaca kariere polityczna. W przeszlosci Minister Transportu, Minister w Gabinecie Cieni (Shadow Lord Chancelor, Shadow Justice Secretary, Shadow Minister of London), zaczal od zasiadania w radzie miasta Tooting (miasto jego urodzenia). Specjalista w zakresie praw czlowieka, bral udzial jako obronca/oskarzyciel w sprawach o dyskryminacje rasowa, religijna czy niesluszne aresztowanie.

Wielu lubi o nim mowic: "syn kierowcy autobusu". Rzeczywiscie - jest potomkiem imigrantow pierwszego pokolenia, ktorzy najpierw uszli z Indii do Pakistanu (po odzyskaniu przez to panstwo niepodleglosci w 1947 roku), a potem szukali lepszej przyszlosci dla swoich dzieci (Khan ma siedmioro rodzenstwa) w UK. Mayor wywodzi sie ze srodowiska popularnego - rodzice dostali przydzial na 3-pokojowe mieszkanie komunalne. Jak podaje Sadiq Khan, rodzice cale zycie pracowali. Ojciec 25 lat wozil pasazerow, a matka byla szwaczka. Bylo normalnym wiec, ze i przyszly prawnik zaczal prace w wieku bardzo wczesnym, daleka od pozniejszej profesji.

"Chcialbym zaoferowac kazdemu Londynczykowi to, co Londyn zaoferowal mnie" - to credo Khana w tegorocznej kampanii. Co Khan obiecal mieszkancom?
- zamrozenie cen biletow na przejazdy komunikacja miejska przez 4 lata
- bezpieczne miasto z surowszymi karami za ataki nozem/polityke przeciw radykalizmowi
- poprawe jakosci ksztalcenia publicznego
- ochrone londynskich szpitali przed cieciami
- pro-biznesowa polityke rozwoju

Gratulujac tej wspanialej zmiany, mam jednak pewne rewendykacje: Panie Sadiq Khan - zmien Pan oblicze Londynu i przetrzyj szlaki innym ciezko pracujacym imigrantom. Abysmy w koncu pracowali na sukces naszych krajow. A nie tylko na wlasny, lichy chleb.

24 kwietnia 2016, Turecki "deal" a wolnosc (sztuki i slowa)

fot. Charles Monty

Zdjecie premiera Turcji Ahmeta Davutoglu, Przewodniczacego Rady Europy Donalda Tuska i Przewodniczacego Komisji Europejskiej Jeana Claude'a Junckera przypomina zdjecie trzech wielmozow, ktory wlasnie zrealizowali i "przyklepali" deal zycia. W swietle "dealu" Turcja zblizy sie do Unii Europejskiej i oddali groze zalania Europy kolejnymi tysiacami uchodzcow. Wszyscy starajacy sie o azyl maja byc zawroceni z Grecji do Turcji. I za kazdego syryjskiego i irakijskiego uchodzce inny uchodzca bedzie relokowany z obozow w Turcji do UE. Ponadto tysiace eurokratow i dzialaczy NGO zostanie rozlokowanych w "hot spotach" na greckich wyspach - dawnych centrach rejestracji dla uchodzcow, ktore zamienia sie w centra zamkniete. Tam przybywajacy maja byc w ekspresowym tempie wysluchiwani, klasyfikowani jako potencjalni uchodzcy (albo nie) i odsylani do Turcji.

Co z dealu ma sama Turcja? Oprocz oczywistego akcesu do UE, na poczatek dostanie mozliwosc bezwizowego podrozowania swoich obywateli. W "dealu" jest 72 pozycji, ktorych Turcja zobowiazala sie przestrzegac, choc, zdaniem blogera BBC, na razie wypelnila ledwie polowe obietnic. Dlaczego wiec nie zaczekac na Turcje i realne wyniki nowozaimplementowanej polityki? Kilka krajow i rzesze NGO dzialajacych w obronie praw czlowieka podnioslo alarm, ze Turcja nie ma zapisu w prawie, ktory pozwala nie-Europejczykom starac sie o azyl. Oznacza to, ze tak Syryjczycy, Irakijczycy i inni azylanci moga byc deportowani, bo nie obowiazuje ich Konwencja Genewska. Wiecej - media obiegla wiesc, ze osmiu uciekinierow przed wojna (w tym kobiety i dzieci), zostalo zastrzelonych przez tureckich pogranicznikow. Jak podaje anonimowo jedna uchodzczyni, policja turecka regularnie otwiera ogien do Syryjczykow. Politycy tureccy zapewniaja, "ze kazdy bedzie chroniony zgodnie z obowiazujacymi miedzynarodowymi standardami", ale....wlasnie dowiadujemy sie, ze standardy demokracji i wolnosci slowa raczej Turcji nie obowiazuja. I to nie tylko w Turcji.

Pisze o tej ciemnej stronie "dealu" zaniepokojona losem jednej z holenderskich dziennikarek "Metra" tureckiego pochodzenia - Ebru Umar, ktora pokusila sie na lamach swojego felietonu nazwac prezydenta Turcji "sultanem" i napisala, aby "sie pieprzyl" [go fuck yourself]. Najpierw zostala aresztowana przez turecka policje, przewieziona do szpitala, aby udowodnic, ze nie byla maltretowana. Dziennikarka ma w tej chwili zakaz opuszczania kraju. Jej laptopa skonfiskowano.  

Ta afera jest swieza, ledwie sprzed kilku godzin. Ale zapewne pamietamy inna. Afere w niemieckich mediach publicznych ZDF, kiedy niemiecki satyryk nabijal sie z Erdogana, uzywajac niewybrednych porownan. Prezydent Turcji zlozyl natychmiast zazalenie do prokuratury a...Angela Merkel zgodzila sie ukarac satyryka niemieckiego uzasadniajac, ze "Turcja jest krajem związanym z Niemcami "bliskimi i przyjaznymi więzami". Przypomniała, że w Niemczech mieszka kilka milionów Turków, a Niemcy i Turcja są sojusznikami w NATO". Artysta jest w tej chwili scigany...a w tej samej publicznej telewizji pojawil sie klip "Jestesmy Niemcami", gdzie widnieje podobizna Erdogana, Donalda Trumpa, Beaty Szydlo (podniesiona do rangi zniewagi w publicznych polskich mediach), czy Victora Orbana. 

Ale Turcja idzie dalej. Wykorzystujac "niemieckie sciezki" i przychylnosc swojego zachodniego przyjaciela, domaga sie usuniecia slowa "ludobojstwo" z koncertu, jaki ma sie odbyc 30 kwietnia w Dreznie z okazji rzezi Ormian w Turcji. Wedlug Turcji istnieje "inna wersja historii", w swietle ktorej 1,5 mln Ormian nie padlo ofiara ludobojstwa. Wiec czego? W Belgii w parlamencie federalnym odbyla debata plenarna nad upamietnieniem ludobojstwa Ormian przez rzad Belgii. Belgijscy deputowani o tureckich korzeniach odmowili wowczas udzialu w obradach. Partia CdH usunela za to jedna ze swoich deputowanych brukselskich ze swoich szeregow. Podsumowano to wowczas twierdzeniem, ze "zaprzeczenie rzezi Ormian jest gleboko zakorzenione w mentalnosci tureckiej". W odpowiedzi na incydenty, ambasada turecka przyslala oswiadczenie, w ktorym nazwala rzez "wojna domowa".

Czy ten "turecki deal" jest nam potrzebny? Obawiam sie, ze Turcja nie przyjdzie do Europy z chlebem i pieniadzem. Przyjdzie raczej z kolejna (skoro "balagan" po uchodzcach sie posprzatalo), tym razem "legalna" fala migracji - tysiacami Turkow, ktorzy beda chcieli osiedlic sie w Europie/uciec z kraju Erdogana. I niestety czuje, ze tylko Turcja bedzie w "dealu" zwyciezca. Europa przezarta kryzysem ekonomicznym, kryzysem bezrobocia i deficytem mieszkan, bedzie przypominac przepelniony plac zabaw. Gdzie kazdy wyrywa swoje zabawki.

19 kwietnia 2016, imigranci drugiego pokolenia w Belgii - ofiary dyskryminacji?

fot.Constantin Deaconescu

W dyskusji o terroryzmie, radykalizacji i wykluczeniu mowimy czesto o integracji. Ze sie nie udala, ze zawiodlo podejscie rzadu do grup przez lata prekaryzowanych albo ze te grupy nic ze soba nie robily i tkwily w niszy tych zyjacych z zasilkow i zapomog. Belgijski rzad tak wlasnie broni swoich racji twierdzac wrecz, ze w dzielnicy "niektorzy muzulmanie tanczyli na wiesc o zamachach" i ze generalnie nastroje w takim Molenbeek czy Forest sa anty-policyjne i anty-rzadowe. Z drugiej strony, trzecie i czwarte pokolenie mlodych ludzi wloczacych sie po ulicach i przesiadujacych na stacjach metra narzeka na dyskryminacje i rasizm ze strony tak rzadu, jak i przedstawicieli klas srednich w Belgii. Bardzo szybko zreszta sam minister dostal odpowiedz na lamach flamandzkich mediow: "Dyskryminacja, to jest prawdziwy problem, Panie Jambon".  

Czy tak jest rzeczywiscie? Dotarlam do kilku badan, przeprowadzonych li-tylko na spolecznosciach muzulmanskich o korzeniach tureckich i marokanskich z Antwerpii i Brukseli przez trio badaczy: Ahu Alanya, Gulseni Baysu oraz Marc Swyngedouw. Naukowcy zainspirowali sie wypowiedzia czlonka rodziny pochodzenia afrykanskiego, ktory na lamach innej flamandzkiej gazety zalil sie, ze "z powodu wykluczenia i dyskryminacji przez wiekszosc spolecznosci przyjmujacej w Antwerpii drugie pokolenie imigrantow czuje sie jak podejrzani obcy albo nawet najezdzcy z ich innym stylem zycia i brakiem integracji mimo zdobycia dyplomow czy dobrej pozycji socjo-ekonomicznej". 

Przypuszczenia badaczy skupialy sie wiec na udowodnieniu tezy, ze gorzej (pod wzgledem postrzeganej dyskryminacji), beda czuli sie imigranccy mieszkancy Antwerpii niz Brukseli. Sparowali pochodzenie z wyksztalceniem i zestawili z poziomem postrzeganej dyskryminacji.  Co sie okazalo? Imigranci marokanscy postrzegali siebie jako ofiary dyskryminacji, zwlaszcza w kontaktach z policja w Brukseli. Imigranci tureccy odczuwali dyskryminacje (Antwerpia) w czasie wolnym od pracy, kiedy sie gdzies spotykali albo w momencie prezentowania swojej kandydatury do pracy. Obie grupy mieszkajace w Antwerpii deklarowaly wyzszy poziom dyskryminacji jako incydentu, natomiast w Brukseli silniejsza byla dyskryminacja systematyczna (czyli trwala) w kontaktach z silami porzadku. 

Dyskryminacja jest wiec drugim dnem problemow, jakie ma Belgia ze swoimi mlodymi. W polemice wobec wypowiedzi ministra Jana Jambona (szybko nazwanego Donaldem Trumpem Belgii) dzialacz spoleczny Bleri Llesi podaje inne wyniki badan, z KUL w Louvain-la-Neuve w swietle ktorego rasizm ze strony policji i jej brak relacji ze spolecznosciami miejskimi jest najbardziej dojmujacym czynnikiem na drodze do integracji. Autor utrzymuje wrecz, ze policja stosuje w swoich dzialaniach "profil rasowy". 

Jesli rzeczywiscie tak jest, to obie strony (tak ta "biala", rzadowa, jak i mniejszosciowa imigrancka), maja sobie wiele do wyjasnienia. I wiele do wypracowania. Autor polemiki wobec Jambona widzi kilka rozwiazan, ktore moglyby poprawic relacje miedzy tymi dwoma obozami: zwiekszenie obecnosci sil porzadku w dzielnicach z nastawieniem na wspolprace z przedstawicielami spolecznosci, zaangazowanie pracownikow socjalnych i streetworkerow w dzialania prewencyjne oraz poprawe jakosci ksztalcenia. Pozostaje tylko dodac, ze wszystko brzmi ciekawie i inspirujaco, ale, tu zacytujmy ministra Jambona "nie zdarzy sie z dnia na dzien". Mimo wszystko rzadza nami "merytokraci" z okreslonego srodowiska, ktorzy tworza w polityce swoiste lobby. Oddajmy glos jednej z polityczek, ktora zadala niewinne pytanie do protagonisty "rzadow merytokracji", Paula Nuttala: "Czy powiedzialby Pan, ze te 97% bialych mezczyzn zrobilo ostatnio swietna robote z nasza gospodarka?". Dodajmy, z naszym ksztalceniem, z naszym spoleczenstwem?

 

7 kwietnia 2016, o Dybuku i pobiciach obcokrajowcow na polskich ulicach

fot. Gustavo Majstruk

Czasem otworzyc oczy i wyzwolic umysl z ciasnoty moze trauma. Albo sztuka, ktora potrzasnie systemem wartosci. Zastanawialam sie, dlaczego w Polakach tyle hejtu wobec innych religii i innych nacji (ktore w efekcie sprowadzaly sie do przemocy z pobudek typu: kolor skory, inny akcent), jesli Polska przeszla przez takie samo pieklo, jakie maja teraz mieszkancy Bliskiego Wschodu. Tak, tez bylismy uchodzcami, tylko to wydarzylo sie za czasow naszych dziadkow, rodzicow. Nie za naszych. To nie my odbudowalismy nasze miasta ze zgliszcz, to nie my przerzucalismy gruz po pracy w ramach robot spolecznych. To nie my, 20-, 30- i 40- latkowie, grzebalismy naszych bliskich i oplakiwalismy przyjaciol roznych wyznan, ktorzy zgineli podczas zawieruchy wojennej. To nie my zostalismy albo wykluczeni przez wladze PRL, albo zostalismy zmuszeni do wspolpracy z rezimem.

Pewnie dlatego tak chetnie siegamy do symboliki PW i hasel jednosci narodowej, bo nie znamy innej Polski. Pewnie dlatego tak chetnie bijemy obcokrajowcow, a policja nie upatruje w tym motywow rasistowskich (trzy dni temu pobito w Warszawie czlowieka ludzaco podobnego do mojego meza. Czlowieka wyksztalconego, prowadzacego w stolicy wlasna dzialnosc gospodarcza. Ktore to pobicie? W tym roku chyba 3 zgloszone (po Syryjczyku, Chilijczyku)). Pewnie dlatego tak chetnie komentujemy, ze "gdyby go tutaj nie było, to by go to nie spotkało..." albo: "Pakistańczyk ofiarnie dał się pobić dla tej ustawki?" Moze niektorzy z nas pokusza sie o tak generalna konstatacje: "Pobić? Czytałam, że "uchodźcy" są nawet gotowi ofiarnie utopić swoje dzieci, by zapewnić lepsze życie swoim dzieciom" 

Dlatego zamiast snic o jednosci narodowej i "bialej sile" wolnej od imigrantow, warto zobaczyc Polske jako panstwo wielu kultur - do drugiej wojny swiatowej sama Warszawe zamieszkiwalo ok 27% ludnosci zydowskiej. Juz wtedy nastroje wsrod przedstawicieli prawicy wobec Zydow przypominaly te aktualne, wobec muzulmanow. Byly to glosy slabe, ale wystarczy zacytowac ktoregos z " dmowszczakow", by zobaczyc te agresje: "Gdyby Polska nie miałaby tylu Żydów, nigdy by nie było rozbiorów", " Hitlerowcy rozumieją, że chcąc zorganizować Niemcy na podstawach narodowych, muszą zniszczyć pozycję Żydów i ich wpływ na społeczeństwo niemieckie". Spolecznosc zydowska, ta zasymilowana i ta tradycyjna miala swoj wklad w historie, kulture i spoleczenstwo polskie. Z pewnoscia nie byloby roznych awangard literackich, malarskich, talentow literackich i dramaturgicznych, gdyby Polska nie pozwolila im rozkwitnac. Kultura polska nie mialaby czesci swoich legend, toposow - jak Dybuka wlasnie.

zrodlo: Wikipedia

Dybuk w folklorze zydowskim to duch, ktory nie przezywszy na ziemi wystarczajaco dlugo, wciela sie w cialo kogos sobie bliskiego, zwykle swojego partnera. W wierzeniach tylko egzorcyzmy cadyka moga odpedzic ducha z ciala ofiary. Czesto takze inicjowany jest w sporach miedzy zyjacymi, a duchem, Sad Tory, ktory ma unaocznic historie i motywy opetania ofiary przez dybuka. Takiego "Dybuka" stworzyl dla widzow Warszawy Szymon An-ski (premiera w 1920 roku), takiego ducha przypomniala wspolczesnym Maja Kleczewska, realizujac dzielo zapomnianego dramaturga dla Teatru Zydowskiego w Warszawie.

Dlaczego warto przypomniec "Dybuka"? Bo nieukojony duch tego/tych, ktorzy odeszli przedwczesnie i tragicznie, domaga/ja sie miejsca w naszej pamieci. W sztuce Kleczewskiej stajemy sie swiadkami zaglady, wskrzeszenia dawnej Warszawy, tragedii pokolen Lei i Khanana, ktorym nie dane bylo spelnic zyciowej roli ani miec potomkow, przedluzajacych nic rodziny. Nie ogladamy dramatu Romea, ktory teskni za Julia. Bierzemy udzial w powtarzajacej sie traumie rodzin Zydow, ktorzy zamieszkiwali "nasze" dzielnice. Obrazy momentami za tak doslowne i tak traumatyczne (grzebanie matki Lei czy swiadkowie na weselu Lei z nowym oblubiencem, ktorzy padaja na deski i ukladaja sie w rzedy cial), ze chce sie zamknac oczy. Ale wlasnie trzeba je otworzyc najszerzej, jak sie da. Wtedy zrozumiemy, dlaczego nie mozna dopuscic do glosu ideologii wykluczenia, tendencji do zludnej jednosci narodowej. Ci, ktorzy jeszcze maja watpliwosci - przejdzcie sie na "Dybuka".

A tu znajdziecie material o przemianach mentalnych w Polsce:
Al-Jazeera o Polsce